Meşhed’in Bir Yanı Nişapur Diğer Yanı Tus
Meşhed’deki ikinci günümüzde, yine Nişabur gibi tarihi bir şehir olan ancak günümüze zarafetli döneminden fazla bir şeyin kalmadığı Tus şehrine gittik (Önceki yazımıza buradan bakabilirsiniz). Nişabur Meşhed’in güney tarafında (araba ile 20-30 dakika), Tus ise Meşhed’in kuzey tarafındadır (o da arabyla 20-30 dakika). Bu iki güzelliğe bu kadar yakın olmasından dolayı, şehir olarak sevmediğim Meşhed’in sağlam ayakları olduğunu kabul etmek zorundayım.
Nişabur ve Tus İran’ın kadim iki şehri…. Nasıl ki Nişabur dendi mi akla Hayyam ve Attar gelir, Tus dendiğinde de akla İmam Gazali gelir, Firdevsi gelir…
Nişabur’da; Hayyam, dünyanızı süsler ve Attar, ruhunuza hitap eder…
Tus’ta ise; Firdevsi, dünyanıza macera katar ve Gazali, ötekine hazırlar sizi…
Ben böyle bir ilişki kurdum iki şehir ve kalpleriyle ilgili… Genelde insanlar bu dördünden kendilerine iki tanesini seçerler. Ama bilmiyorum ben dördünü birden taşımak istiyorum. Sağ yanımı da sol yanımı da beslemem gerek.
İşte ben, Meşhed’deki ikinci günümün sabahında bu dörtten geriye kalan ikisine varmak için heyecanla kalktım yatağımdan. Davoud ile buluşacaktık önce. Davoud Meşhed’li bir arkadaşım, Horasan Kürtlerinden. Uzun zamandır tanışıyoruz. Meşhed’deki birinci günümüzde bir aksilik çıktı gelemedi. Kendi başımıza dolaştık Nişabur’u, ama ikinci gün erkenden gelmişti bizi almak için. Birlikte gittik Tus’a. Uzun uzun anlattı ülkesini, şehrini… Firdevsi’den bahsetti. Kalem alıp izah etti Hafız ve Firdevsi’nin üslup farkını. Ben de buraya yazmak istiyordum amma velakin (veya mamafih:)) into profession olduğundan vazgeçiyorum. Özel bir başlıkta anlatırım belki. 
LC Waikiki reklamlı otobüsümüze sakız parası ücretimizle binip Tus’a doğru gittik. Tus’a varmadan önce Davoud’un bize göstereceği bir yer daha vardı; Nadir Şah. Safevi dönemi Afşar Hanedanlığının en etkili şahı. Fars-Kürt-Türk karışımı bir aileden olan Nadir Şah’ın da önemli bir yeri var bu bölgede. Nadır Şah için modern estetik bir yapı-müze de inşa edilmiş burada. Mimar Ostad Hosheng Sihun’un eseri olan bu yapı görülmeye değerdir. 
Daha sonra tekrar otobüse binip Firdevsi’nin aramgahına gittik.
Firdevsi, Farsça’nın şahı, piridir. Simurg’u dağın ardına gönderen adamdır. İran’ın milli tarihinin oluşmasının ve Farsça’nın Farsça olmasının en büyük sazmendidir. Ünlü Şahname‘yi yazandır. Şahname bir kahramanlık destanıdır. Onda Rüstem vardır, Afrasiab vardır. Okunmalı, bilinmeli hissedilmelidir. Öyle ki Evliya Çelebi onun, Osmanlı ülkesinde kahvehanelerde meddahlar tarafından ezbere okunduğunu rivayet eder.
Benim için ise Şahname daha farklıdır. Çocukluğumdur galiba. Çocukken dinlediğim çoğu masalın asıl kaynağıdır. Her ne kadar anlatıcıları olan halam, annem, ninem bilmeseler de anlattıkları şeyin kaynağının Şahname olduğunu ben şimdi çok iyi anlıyorum.
Bunu Firdevsi’nin aramgahında bir kez daha hissettim. Oradaki gravürlere bakarken yanımda Davoud, Farsça olarak bana Şahname’den beyitler okuyordu. Galiba ben onun anlattıklarını ve duvarlardaki sahneleri daha önce görmüştüm. Veya hayal etmiştim çocukken. 
Şehname’den bazı hikayeleri daha sonra anlatmak üzere Firdevsi’den ayrılıyoruz…
Ve beklediğiniz gibi Tus’taki gitmemiz gereken diğer yer: İmam Gazali… İhya-u Ulum-u ed-Din ve Kimya-i Saadet’in sahibi….
Ama… Sanki öyle biri Tus’a değil bu dünyaya bile gelmemiş gibi bakıyor insanlar. Davoud bize İmam Gazali’den pek bir şeyin kalmadığını söyleyip en azından bildiğini belirterek yatıştırıyor. Neden kalmamış…?
Çünkü İmam Gazali büyük Sünni alimidir. Bu özet olabilir mi… Yaptığım komplo da olabilir… Daha sonra Türkiye’ye döndükten sonra öğrendim ki İmam Gazali’nin mezarı son yıllarda bulunmuş… (Bir dahaki İran seyahatinde gidilecek.)
Tekrar Meşhed’e döndük ve bir sonraki şehre yolculuk için hazırlandık.
Sonraki durağımız: (Yazd)
Otobüsümüz Hazır!
Meşhed notları son. Ama İran yolculuğumuz devam ediyor.
…
İran Seyahatimizin Devamı:
Omer Dogan
Latest posts by Omer Dogan (see all)
- Cebu (Filipinler) Seyahat Rehberi - 29 Ocak 2023
- Cami Mimarisinde Kubbe ve Minare Artık Gereksiz mi? - 30 Eylül 2022
- Pandemi Sürecinde Yapılacak En Güzel Aktivite: Dağ Yürüyüşü (Seul’de Dağ Yürüyüşü için En Güzel 4 Rota) - 28 Kasım 2020
- Çocuğunuza Chopsticks ile Yemek Yedirmeniz için 4 Neden. Chopsticksin Faydaları - 25 Eylül 2020
- Endonezya Gezi Notları 2 – Dünyanın En Korkunç Yanardağlarına Sahip Bölge; Toba - 25 Aralık 2018
3 yorum
İsmail · 4 Eylül 2023 10:08 tarihinde
Yani orda koskoca imam rıza as mezarı tarihte oralarım dengesini değiştirmiş ehlibeyt imamlarının 7.si orda ondan hiç mahsedilmemiş şurdan burdan bahsedilmiş bu görebileceğiniz en büyük ırkçılık ve bapnazlık değilmi
Seyahatya · 4 Eylül 2023 10:30 tarihinde
Biraz erken tepki vermişsiniz. Meşhed notlarımız biraz uzun olduğu için ikiye bölüp yayınladık. Bu ikinci kısım. İlk yazımızın başında İmam Rıza’dan bahsettik.
https://www.seyahatya.com/iran-gezi-notlari-7-omer-hayyamin-izinde-horasana-yolculuk/
ahmet ihsan candaş · 24 Ağustos 2016 23:28 tarihinde
abi bu haftasonu biz de orada olacağız.konum olarak gazali’nin mezar yeri tam olarak nerede ?