Bilinmesi Gerekenler Listesi; İran

İran Hakkında Önemli Bilgiler:

1.Para Birimi/ Değeri

İran, Türkiye vatandaşlarının gidebileceği en ekonomik ve en kolay ülkelerden birisidir.

İran’ın para birimi Riyal‘dir. Ancak banknotların üzerinde ‘Riyal’ yazsa da halk ağzında ‘Tümen’ diye tabir edilen riyalin bir sıfır atılmış hali kullanılır. ( Meselem, 10 riyal 1 tümen eder).

Gideceğiniz zaman muhakkak riyalin Türk lirasına karşı kur farkını öğreniniz. Çünkü gerektiğinde pazarlık yapmanız icap edebilir. Paranızı Türkiye’den çıkmadan da dönüştürebilirsiniz. Ama hiç böyle zahmete gerek yoktur. İran’ın tüm büyük şehirlerine lirayı riyale kolaylıkla çevireceğiniz sarraflar mevcut.

1 TL yaklaşık 11,000 İran Riyali yapmaktadır. (Nisan, 2015 itibariyle)

Sınırı geçince, Urumiye’ye ( Eğer kara yoluyla gidiyorsanız) varmak için biraz Riyal gerekecektir. Bunu sınırın hemen İran tarafındaki taksicilerden bozdurabilirsiniz. Ama paranızın tamamını burada bozdurmaya kalkışmayın. Muhakkak zararlı çıkarsınız. Pazarlık kaçınılmazınızdır…

2.Dil Durumu

İran’da resmi ve en yaygın konuşulan dil Farsçadır. Farsça bir Hint-Avrupa dilidir. Edebi ve zengin geçmişiyle bu dil Osmanlı ve 17. yüzyıl Hindistan’ı gibi Pers olmayan imparatorluklarda da yaygınca kullanılmış. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilan edildiği 1920’lere kadar Anadolu’daki okullarda Farsça Sarf, Gülistan, Bostan gibi Farsça dersler tüm öğrencilere okutulurmuş.

Farsça’dan sonra sırasıyla en çok konuşulan iki dil Azerice (18-20 Milyon) ve Kürtçe (13-16 Milyon) dilleridir. İran’ın farklı bölgelerinde konuşulan Kaşkayca ve Türkmence de göz önüne alınırsa İran’da hatırı sayılır kadar Türk dili konuşabilen insan bulunuyor.

İran’da özellikle Azericenin yaygınca konuşulması Türkiye’den giden ziyaretçiler için büyük bir imkandır. Tebriz şehrinde Azeri olmayan Kürt ve Persler dahil herkes Azerice konuşabilmektedir. Ayrıca Tebriz Azerice’si çok anlaşılırdır. Bununla beraber Kazvin, Ardabil, Zanjan gibi şehirlerde de Azerice konuşabilen büyük bir kesim bulunuyor. Urmiye şehrinde ise Türkiye Kürtlerinin çok rahat anlayabileceği Kurmanci Kürtçesi ve yine Azerice konuşulmaktadır. Tahran, Meşhed Hemedan gibi şehirler ise kozmolittir. Gürdüğünüz her 5 kişiden biriyle ortak konuşabilecek bir dir bulursunuz. Azerice, Türkmence veya Kürtçe konuşan çok kişiyle karşılaşırsınız. İran’ın Kuzeydoğu’sundaki Gonbed şehri ve çevresinde Türkmence konuşan güzel şehirler ve köyler bulunuyor. Şiraz’da da Kaşkay Türkçesi konuşan insanlara rastlayabilirsiniz. Ancak Kaşkaylar dağınık olarak yaşadıkları için dilleri çok farklılaşmış, anlaşılması biraz zor oluyor.

İran’da kullanılan alfabe Osmanlı’nın kullandığı versiyonuna benzer Arap alfabesidir. Birkaç ekstra harf vardır; “p”, “ç”, “j” gibi. Camilerde ve sokaklarda çok güzel yazı graffiti ve kaligrafileri bulunur.

3.Dikkat Çeken Yönleri

Dünyada başka bir örneği olmayan bir Müslüman ülkedir İran. Şii mezhebi yaygındır ve bu toplumun görünüşü net bir şekilde belirler. Bu çoğu kez azınlık din ve mezhepler üzerinde baskı unsuru da olur. Sünni şehir ve bölgeleri genellikle sınır bölgeleridir. Ülkedeki Fars ve Azeriler çoğunla Şii mezhebindedir. Kürt nüfusun yaklaşık yarısı Sünni yarısı Şii (Yaresan ve Kızılbaşlar dahil), Türkmenlerin çoğunluğu Sünnidir.
İbrahim Tatlıses ve Sibel Can’ın neredeyse Türkiye’deki kadar populer oldukları bir ülkedir İran. Eğer giderseniz taksilerde İbrahim Tatlıses dinlemekten bıkabilirsiniz.
İran’a giderken yanınızda götürüp götüremeyecekleriniz hususunda net bilgiler veremiyorum. Her ne kadar bize şunu bunu götüremezsiniz denilse debiz giderken yaşanan kargaşadan dolayı yanımızda neler götürdüğümüz hiç kontrol edilmedi (Sınırdan geçiş mevzumuz uzun hikaye)

4.Ülkeye Giriş, Vize Durumu

İran, Türkiye vatandaşlarından vize talep etmiyor. Pasaportunuzla sınır görevlisinin huzurunda bulunmanız yeterlidir. 90 gün İran’da turist olarak vize muafiyeti hakkınız bulunuyor.

Türkiye’nin farklı şehirlerinden İran’ın İsfahan, Tahran, Kirmaşan gibi şehirlerine düzenli uçuşlar bulunuyor. Bilet fiyatları da genellikle uygun ücrette oluyor.

Eğer tercih ederseniz İstanbul’dan Tahran’a her hafta otobüsler çok uygun fiyata gidiyorlar (35 euro olması lazım). Ben bu seferlik bu yolu tercih etmedim. Ama bir daha gidersem kesinlikle düşüneceğim.

Bir diğer yol ise Transasya treni, İstanbul – Tahran arası çalışan bir hat. Eğer birkaç kişilik grup ile gidilirse kesinlikle tercih edilebilinir. Yataklı vagonlarının konforu gayet iyidir.

Ben İran’a yaptığım ilk seyahatte yolun tamamını trenle gitmeyi planlıyordum. Hem trenle seyahat etmek güzel olur düşüncesi ile. Bir aksilik oldu ve planımızı değiştirmek zorunda kaldık. Yol çalışmaları sebebiyle tren seferleri iptal olmuştu. Biz de şöyle bir rota izledik; İstanbuldan Elazığ’a trenle ( ki burası benim memleketimdir) oradan da otobüsle Van şehrimize, oradan da minübüs ile Yüksekova’ya ve taksi tutup sınıra ( yani Esendere’ye) gittik. Burada yaşadığımız macerayı daha sonra anlatırım. Ama bu yolla gitmeyi asla tavsiye etmiyorum.

5.İdeal Seyahat Vakti

İran dört mevsiminin tüm güzelliklerini sergileyen bir ülke. Yılın her mevsiminde ziyaret edilebilir. Hem kayak turizmi yapılabilecek yerleri, çölleri, denizi ile farklı seçenekler sunmaktadır.

Ancak İran’a Ramazan ayı dışında gitmenizi tavsiye ederim. Çünkü Ramazan ayında gündüz vakitler çoğu restoran kapalı olmaktadır. Yine iftardan sonra da bunların çok azı açık bulunuyor. Türkiye’dekine benzer bir Teravih kültürü de olmadığı için Ramazan’da ekstra görülecek pek bir yanı da bulunmuyor.

6.Ulaşım

İran’da petrol fiyatları çok düşük olduğu için ulaşım da nispeten uygundur. Özellikle dışardan gelen turistler için bir hayli uygundur. Şehir içi ulaşımlarda taksi kullanabilirsiniz. Ancak ben her zaman olduğu gibi toplu taşımayı tavsiye ederim. Öylece bir ülkeyi tanımanız daha kolay olur.

Mesela toplu taşımayı kullanırsanız İran’da otobüslerin ortadan ikiye bölündüğünü arka kısmın kadınlara tahsis edildiğini ve girişlerinin arka kapıdan olduğunu görürsünüz. Yine tahran metrosunda sadece kadınların bindiği vagonları görürsünüz.

7. Seyahat Bütçemiz

İran içerisinde 1 ayda harcadığımız para; kişi başı 1000 Lira’nın altındaydı. Öğrenciydik. Lüks otellerde kalmak yerine mehmanpeziri denen çok ucuz guesthouselarda kaldık. Bazen Karton Hotel hazırladık. Bazen de gece seyahat edip yolda uyuduk.

Hergün restoranlarda pahalı yemekler yemek yerine bazen fırından taze çıkmış mis gibi kokan ekmekten aldık. Bunu bakkaldan eklediğimiz peynir ve domatesle leziz birer menüye döüştürdük. Sonuçta ekonomik seyahatin adımlarını attık.

İran’da Otel ve Hostel Fiyatları:

İran’da eğer mehmanpezirî denen çok ucuz hostellerde kalırsanız seyahatiniz bir hayli ekonomik olur. Ancak bunların çoğunu internet üzerinden bulmak mümkün değil. Gittiğiniz şehirde mehmanpeziri diye sorarsanız en yakın olanı gösterirler.

Buradan İran’ın şehirlerinde bir gecelik en uygun otel ve hostel fiyatlarına bakabilirsiniz.

İran gezi notlarımızı okumak için: Seyahatya: İran Gezi Günlüğü